تێنگەیشتن لە چەمکى پیرۆزى یادو بۆنەکان
لە هەموو شوێن گروپ و کۆمەڵگایەک.. کۆمەڵێک رۆژو بۆنەو یاد هەیە پیرۆزن، بێگومان پیرۆزکردنى ئەو یادو رۆژانە ئەندامانى ئەو کۆمەڵە یان ئەو گروپە دەیکات.
سەرەتا دوو نموونەى زیندوو وەردەگرین بۆ پیرۆزەکردنى یادەکان، ئەوانیش یادى لەدایکبوون و زیندووبوونەوەى حەزرەتى مەسیحە. ئەم دوو یادە یەکێن لە هەرە پیرۆزترین رۆژەکان لاى (مەسیحیەت) بە جۆرێک لە هەندێ شوێن هەرکەسێک لەگەڵ تایبەتمەندى ئەو دوو یادە هەڵسوکەوت نەکات بە یاخی بوو لەقەڵەم دەدرێت لەو باوەڕەى کە لە سەرى دەرۆن وە بێگومان بیروباوەڕى تەسەوفى مەسیحى بە هەمان شێوە لە یادکردنى رۆژى شەهیدبوونى (حەسەن و حوسێن) لاى شیعەکان پیرۆزە کە بە جۆرێک پرسەو شیوەنى بۆ دەکرێ هەندێ جار دەگەێتە حاڵەتەى (قەناعەت) بەوەى کە (حەسەن و حوسێن) پیرۆزن رەنگە هەر ئەو شیوەن و لەخۆدانە بێت کە شیعەکانى گەیاندبێتە ئەو ئاستەى بڕواهێنان بەو مەسەلەیەوە، کە ئەویش پیرۆزکردنى یادەکەیانە.
لە بۆنە نیشتیمانى و نەتەوەییەکانیش نموونەمان زۆرە کە پیرۆزکرابێت لەوانەش ئاهەنگ و ڤیستیڤاڵى فەرەنسییەکان لە بەرپاکردنى یەکەم شۆڕشى سەردەمى خۆیان بە هەمان شێوە ڤێتنامییەکان لە رۆژى ئیعلانکردنى سەربەخۆییان و رۆژى شەهید لەم وڵات و ئەو وڵات ، لەم کیشوەر و ئەو کیشەوەر.
لە بۆنە جیهانییەکانیش هەریەکە و بەپێى تایبەتمەندى کۆمەڵایەتى ، سیاسى، ئابوورى ، سایکلۆلۆجى وڵاتان یادەکانیان دەکەن وەک رۆژى جیهانى ئافرەت و رۆژى کۆتای هاتن بە جەنگە جیهانییەکان و رۆژى جاڕدانى مافى مرۆڤ ، مافى منداڵان و رۆژى کرێکارانى جیهان…
لێرەوە دەچینە سەر باسەکەمان ئایا لە کوردستان چۆن لە چەمکى پیرۆزى یادو بۆنەکان تێگەیشتووین… بەر لە هەموو شتێک دەمەوێ ئەوە رابگەیەنم کە لە کوردستان بە گشتى و میللەتى کورد بە تایبەت لە چەمکى پیرۆزى یادەکان نەگەشتووە، بەڵگەش بۆ ئەم دەستەواژەیە ئەمانەیە:
ـ لە کۆمەڵى ئێمە هەروەک چۆن زۆرێک لە چەمکەکان بە پێچەوانەى ماناکەى خۆى تەعبیرى لێوە دەکرێت بە هەمان شێوە چەمکى پیرۆزەکردنى یادەکانیش بە پێچەوانەوە لێى تێگەیشتوون.
با لە بۆنەیەکى وەک رۆژى جیهانى ئافرەت بکۆڵینەوە بزانین چۆن لاى ئێمە پیرۆزکراو جیاوازى یادکردنەکەى لەگەڵ تێگەیشتنەکەى بخەینەڕوو. لاى ئێمە شەقام و بازاڕو شوێنە گشتییەکان پڕکران لە لافیتەو پۆستەرى جۆراوجۆر زیاتر لە 11 رێکخراوى ئافرەتى – خۆشکان – ژنانى … هتد، وە زۆرێک لەم لافیتەو پۆستەرانە پیاوەکان بە شەقام و گۆڕەپانەکان هەڵیاندەواسى. تەنانەت یەکێک لە پۆستەرەکان ناوى چوار رێکخراوى حیزبى و پیشەیى نائافرەتى و یەک رێکخراوەى ئافرەتى مەراسیمى 8ى مارسى گێڕا.. هەموو ئەو وتارو دروشم و لافیتانەى کە بینراو گوێبیستى بوون خۆى لە چوارچێوەى یەک ناوەرۆک دەبینى ئەویش (داکۆکى کردن لە مافى ئافرەت – خۆشک – ژن – خانم… هتد.. هەروەها هێنانەدى یەکسانى نێوان ژنء پیاو)، تێنەگەیشتنە، کە لە چەمکى پیرزەکردنى ئەم یادە لەوێوە سەرچاوە دەگرێت کە ئەم رێکخراوانە نەیانتوانى یەک هەڵوێست بن بەرامبەر بە مەزنترین رۆژ لە لایان.
لە وڵاتێکى وەکو پاکستان. لەو رۆژەدا هەموو ئافرەتەکانیان بۆ پیرۆزەکردنى ئەو یادەیان (هەموویان دەستیان لە خەنەدا) ئیدى باس لەوە نەکرا ئەم رێکخراو یان ئەو رێکخراو خەنەى لە دەستى ئافرەتان دا بۆ یادى 8ى مارس. بە هەمان شێوە لە وڵاتێکى وەکو فەرەنسا زیاتر لە 50 رێکخراوى ئافرەتان – ژنان هەیە، بێلایەنء لایەندار لە بۆنەیەکى وەک 8ى مارس هەموویان خاوەنى یەک دروشمى ستراتیجى بوون.
بۆ ئافرەتان لە راپەڕیندا بەر لە 7 سالڕ کورد بۆ یەکەم جار راپەڕینى بەو شێوەیە گێڕا راپەڕینێک کە خوێنى ئەو هەموو شەهیدە بەرهەمەکەى بێت لاى ئێمە چۆن یادى دەکرێت… هێشتا مێژووى راپەڕین حەوت ساڵەو زۆر کۆن نییە کەچى هەندێک لە رێکخراوو حیزبە سیاسییەکان بە جۆرێک بەرنامەى راپەڕاندنیان لەسەر کەناڵەکانى راگەیاندنیان پەخش دەکرد وەک ئەوەى ئەوان خاوەنى راپەڕینەکە بن، نەک میللەت. لێرەدا من دەڵێم خاوەندارێتى نەک (رابەرایەتى)، راپەڕین تەنها یەکێتى نیشتیمانى کوردستان خاوەنى نییە بگرە هەموو کورد خاوەنێتى، بەڵام ئەکرێ بڵێین یەکێتى رابەرایەتى یان بەرنامەداڕێژەرى ئەو راپەڕینەبووە..
ئیدى چ پێویست دەکات ئەم حیزب و ئەو حیزب خۆى بە خاوەنى بزانێت، لەمەوە تێنەگەیشتن دروست دەبێت لە چەمکى پیرۆزەکردنى یادى راپەڕین، لە هەموو وڵاتان رۆژێک هەیە بە ناوى رۆژى سەربەخۆیى یان راپەڕین یان ئیعلانکردنى دەوڵەت. لاى ئێمە زیاتر لە دە رۆژ هەیە بۆ راپەڕین، راستە رزگارکردنى ناوچەکان هەر یەکەو لە رۆژێکدا بووە، بەڵام ئەکرێ بە هەموویان یەک رۆژ پێکبهێنن، نەسلى دواى راپەڕین چۆن لە راپەڕین تێگەیشتووە.. (راپەڕین)ى کورد داخڵى کام مەنهەجى مێژووى خوێندکاران کراوە. پرسیارەکەم لە هەموو رێکخراوو حیزبەکان ئەویە ئایا یاد نەکردنەوەى راپڕین وەک پێویست هى ئەوەیە کە راپەڕین تەنها حیزبێک خاوەنێتى یان رەنگدانەوەى شەڕى ناوخۆیە. حیزەبەکانى ئەم لاو ئەولاش یەکسەر دەڵێن (رەنگدانەوەى شەڕى ناوخۆیە) باشە ناکرێت راپەڕین و یادکردنەوەکەى بکرێتە هۆکارێک بۆ نەمانى ئەو رەنگدانەوەیە خۆ ئەگەر ئەوە بکرایە ئەو کاتە لە چەمکى پیرۆزى راپەڕین تێدەگەیشتین
یادى هەڵەبجەى شەهید کەی و چۆن پیرزەدەکرێت! تێنەگەیشتن لە چەمکى یادکردنەوە هۆکارێکى سەرەکییە بۆ پیرزەنەکردنى یادێک یان بۆنەیەک. روونتر ئەزانین لەوەى کە هەڵەبجە چى دەگەیەنێت هۆکارێکە بۆ پیرۆزەنەکردنى یادکردنەوەکە. ئەم ساڵ و ساڵانى پێشتر هێندەى لە ئەورووپاو لە وڵاتە دۆستدارەکانى کورد هەڵەبجە پیرۆزکراوە لاى ئێمە هەر بەلایدا تێپەڕنەبووین، بۆ نموونە لە لەندن پێشانگاى 5000 تابلۆى شەهیدستانى هەڵەبجە، لە سوید ،ئەڵمانیا گێڕانى چەندین کۆڕو سیمینار لە پێناو ناساندنى کارەساتى هەڵەبجە.. هتد .کەچى لاى ئێمە دوو ڤێستیڤاڵ لە دوو ناوەچە تەنانەت رۆژنامەنووسان وکەناڵەجیهانییەکان (ئەکادیمیتر) باسیان لە کارەساتێکى وەک هەڵەبجەیان کرد. رۆژنامەنووسێک چەندین میل دەبڕێت تا دەگاتە هەڵەبجە و ریپۆرتاژێکى گەورەى زانستى ، کۆمەڵایەتى لەسەر تۆماردەکات، ئێمەش بە 20-30 کەناڵى راگەیاندنى جۆراوجۆر هەتا ئێستا نەمانتوانیوە ریپۆرتاژێکى لەو شێوەیە بکەین، لە هەندێ شوێنى دوور ئێستا سەرقاڵى دەرهێنانى چەندین فلیم و سیناریۆى جۆراوجۆرن لەسەر هەڵەبجە، لاى ئێمە زاتى پیشاندانى وێنەکانیشتمان نەکردووە بۆ خەڵکى… مامۆستاکان لە هیچ کام لە قۆناغەکانى خوێندنى زانکۆو پەیمانگاکان تەنها چرکەیەکیش بۆ گیانى پاکیان نەوەستان… ناکرێ پێمان قبووڵبێ بە تەبریراتى رەنگاوڕەنگ خۆمان لەو پەیڤە دوربخەینەوە کە (هەڵەبجە) یادى نەکراوەتەوە. کێشەکە لەوێوە دەستپێدەکات کە خەریکە واى لێدێت هەڵەبجە تەنها هەڵەبجەیى خاوەنى بێت و کەس خۆى نەکات بە ساحێبى ئەمە قەیرانى تێنەگەیشتنە لە چەمکى پیرۆزى
ڤیستیڤاڵی ساڵانەی زانکۆی سلێمانی :
لەڤیستیڤاڵی ساڵانەی زانکۆدا جەخت خرایە سەر مەسەلە گشتییەکان کەلەهەموو ڤیستیڤاڵێک دوبارە دەبنەوە، هەرجارەو بەڕوکەشێک ووبەجل وبەرگێک . پۆستەرەکان لافیتەکان هەڵگری کۆمەڵیک دروشمی تایبەت بوون کەدەکرا ئەویادەپیرۆزبکرێت بەم چەندخالانە :
یەکەم : دروشمی (زانکۆی سلێمانی شەشەمین ڤیستیڤاڵی دامەزراندنی دەگێڕێت ) دورکەوتنەوەیە لەوڕاستیییە گەورەکە کەئەویش ئەوەیە زانکۆی سلێمانی یادی سی ساڵەی دامەزراندنی دەکاتەوە ١٩٦٨/١٩٩٨.
دووەم: نەبونی دروشمێک بۆ ڕەتکردنەوەی نەخوێندەواری و گۆڕینی سیستمی خوێندن و پەروەردە هەروەها نەبونی هەربابەتێک کە ئەم زانکۆیە نەیتوانیوە ڕای گشتیش بەرهەمبێنێت.
دیارە یادی سەدساڵەی ڕۆژنامەگەری کوردی بەدەرنی یەلەوتێنەگەیشتنە لەچەمکی پیرۆزی یاد وبۆنەکان دەنا دووڤیستیڤاڵی خاوەن یەک ناوەڕٶک و یەک دروشم لەیەککاتداسازنەدەکرا، جێگەی داخە ئاستی ڕۆشنیرران لەوئاستەبێت کەبیرنەکەیتەوەیادێکی لەوشیوەیەنەدەبووو دووڤێتیڤاڵ ودووبەرنامەی بەڕوکەشی جیاواز بۆ ئامادەبکرێت. هەرلەم بارەیەوە تێگەیشتن بۆ پیرۆزکردنی یادی سەدساڵەی ڕۆژنامەگەری کوردی لەوێوەدەبوایەسەرجاوەی بگرتایەکە ، بەدەرلەجیاوازی بیروبۆچون وهەڵچونی حەزی نەرجسی ڕوناکبیران ، خاوەنی یەک گوتاری ڕوناکبیری بن بۆ ئەم یادە هەرهیچ نەبێت کەمێک ئاگری شەڕی ناوخۆیان لەویادەدا خەفەبکرادیە، لەوەش بترازێت ئێمە تەنانەت ڕێنەکوتین لەسەرئەوەی ئەویادە ناوبنێن یادی ڕۆژنامەنوسی یان ڕۆژنامەگەری ودواجار لەسەریەکێککیان رێکبکەوین .
خۆیادی یەکی ئایاری جەژنی کرێکارانیش بەدەرنەبوەلەوتێنەگەیشتنە بەوەی کەڕێکخراووسەندیکا کرێکارییەکان هەڵگری دروشمێک بوون کەلەگەڵ واقیعی کۆمەڵگای کوردی دا یاکناگرێت لەودروشمانەشکەمکردنەوەی کاتژێرەکانی کار، زیادکردنی موچە… ئەم جۆرە داواکارییانە بۆ بەرلە١١٢ساڵ بەرلەئێستا وبۆمانگرتنی کرێکارانی ولایەتی شیکاغۆی ئەمریکا ڕەوابوون بەتایبەت بۆ دۆخو گوزەرانی ئەوسەردەمەوئەوشوێنە ، بەڵام من تێناگەم چۆن ئەم داوایە بۆ کرێکاری کوردی بەڕەوای دەزانیت لەکاتێکدا کرێکار نییە وکاریش نییە ، بگەڕێمەوەسەرکرۆکی باسکردنی جەژنی کرێکاران ودەڵێم لافیتەو پۆستەر جەژنی کرێکاران پیرۆزناکات ، لەکاتێکدا ئەسڵەن لەکوردستاندا جەژن نییە.
ئه‌م بابه‌ته له رۆژنامه‌ی ڕێبازی خوێندکاران ده‌رچوی 1998.05.18 لاپه‌ره 4 بڵاوبۆته‌وه .
ڕێبازی خوێندکارن : ڕۆژنامەیەکی ڕۆشنبیری خوێندکارن بوو ناوەندی راگەیاندنی کۆمەڵەی خوێندکارانی کوردستان دەریدەکرد.